همزمان با سال جهاني نجوم زرقاله به عنوان يكي از ابزار هاي نجوم قديم توسط ایرج صفايي كارشناس رصدخانه دانشگاه كاشان با هزينه شخصي طراحي و ساخته شد. اين ابزار نوع ويژهاي از استرلاب مي باشد كه در همه عرضهاي جغرافيايي قابل استفاده مي باشد. زرقاله طراحي شده با قطر شانزده سانتيمتر و از جنس فلز برنج ساخته شده است. در طراحي اين ابزار خطوط شبكه مختصات سماوي با فاصله پنج درجه ترسيم شده و موقعيت 26 ستاره براساس مختصات سماوي آنها در سال 1388 درج گرديده است. استفاده از اعداد فارسي ، نامگذاري برجهاي دوازدهگانه به زبان فارسي و استفاده از نامهاي فارسي ستارگان، ايراني بودن آن در ذهن بيننده تداعي مي كند. اين ابزار اولين با توسط ابواسحاق ابراهيم ابن يحيي معروف به زرقالي ، اخترشناس اسپانيايي ساخته شد. جمشيد كاشاني نيز در يكي از نامه هايش به آن اشاره مي كند.ایرج صفايي كارشناس رصدخانه دانشگاه كاشان در راستاي اهداف مركز بايگاني،پژوهش و نشر ميراث علمي جمشيد كاشاني ضمن انجام پژوهش در مورد جمشيد كاشاني و نيز ابزارهاي نجوم قديم اقدام به احياي اين ابزار نموده و تا كنون دو مقاله در مورد آن در دو همايش كه يكي ملي و ديگري بين المللي بوده، ارائه نموده است. ايشان همچنين اقدام به طراحي و ساخت چند ابزار نجوم قديم از جمله ساعت آفتابي افقي، استرلاب مسطح، استرلاب زورقي و... نموده اند.
تصويري از يك استرلاب مسطح براي مقايسه با زرقاله
کلمات کليدي : زرقاله - استرلاب-اسطرلاب-astrolabe - zarquleh
