انتشار کتاب مفتاح الحساب جمشید کاشانی تاریخ : پنجشنبه، 15 آذر ماه ، 1397
موضوع : اخترشناسي باستان

    به همت محمدرضا عرشی، پژوهشگر تاریخ علم، کتاب مفتاح الحساب از دانشمند ایرانی جمشید کاشانی تصحیح، ترجمه و شرح گردیده و منتشر شد



این کتاب که مقاله پنجم و تقریبا نیمی از متن اصلی کتاب مفتاح الحساب را در بر می گیرد به همراه زندگینامه آن دانشمند فرهیخته در پاییز 1397 از طرف انتشارات ارمغان ادب منتشر شد.
محمدرضا عرشی در ابتدای کتاب زندگینامه و شرح فعالیتهای علمی و پژوهشی و آثار برجای مانده از جمشید کاشانی را در 92 صفحه شرح داده است. در ادامه، مقاله پنجم کتاب معروف مفتاح الحساب جمشید کاشانی را تحصیح و سپس از زبان عربی به فارسی ترجمه نموده و محتوای این کتاب را به زبان امروزی شرح نموده است. این کتاب هم اکنون در 582 صفحه منتشر گردیده است.
کتاب مفتاح الحساب یکی از کامل ترین کتابهای آموزش ریاضی از زمان نگارش تا قبل از رواج ریاضیات مدرن به حساب می آید. این کتاب بصورت گسترده در جهان علم آن روزگار تدریس می شده است. هرچند کسانی با الگوبرداری از مفتاح الحساب، کتابها یا خلاصه هایی را نگاشته اند. اما تا حدود پانصد سال همچنان جایگاه خود را حفظ نموده بود. گفتنی است که گرچه این کتاب دوبار به زبان عربی در مصر منتشر شده ولی تاکنون به فارسی ترجمه نشده بود. امید است این کار مهم، راه را برای شناخت بیشتر جمشید کاشانی در ایران هموارتر نماید.
جمشید کاشانی که گاه غیاث الدین جمشید کاشانی هم گفته می شود، آخرین ستاره درخشان دانش ایران زمین بوده است که جایگاهی بین المللی دارد. او ستاره شناس و ریاضیدانی بود که بصورت تخصصی تنها در همین شاخه ها فعالیت نموده و سراغ دیگر شاخه های دانش نرفته است. شیوه ای که امروزه کاملا رایج گردیده است. او کسرهای اعشاری را ابداع نموده و عدد پی را تا 16 رقم اعشار و سینوس یک درجه که اهمیت بسیار زیادی در علم هیئت دارد را محاسبه نمود. اما فعالیت ایشان در زمینه نجوم شهرت بیشتری دارد. اختراع دو ابزار نجوم قدیم، تدوین زیج خاقانی، همکاری در ساخت رصدخانه سمرقند و تدوین زیج الغ بیک تنها بخش کوچکی از کوشش این اندیشمند ایرانی است.