احیای حلقه اعتدالی توسط آقای ایرج صفایی، مسئول رصدخانه دانشگاه کاشان با ساخت ساعت آفتابی پایانه مسافربری شهید حقانی بندرعباس

این سازه نجومی با ارتفاع نزدیک به چهار متر ترکیبی از ساعت آفتابی استوایی و حلقه اعتدالی است. ساعت آفتابی از نوع استوایی با قابلیت نمایش ساعت رسمی ایران و تعیین نمیروز یا همان لحظه اذان ظهر به افق بندرعباس طراحی شده است. قابلیت نمایش تقویم، از دیگر ویژگی های این ساعت آفتابی است. نمایش تقویم در ساعتهای آفتابی استوایی معمول نبوده و شاید بتوان این قابلیت را منحصر به فرد دانست. مشخص کردن روز جهانی دریانوردی در نهم مهر که برابر با 30 سپتامبر در گاهشماری میلادی یکی از قابلیتهای تقویم در این ساعت آفتابی است. اما مهمترین قابلیت این سازه نجومی کاربرد حلقه اعتدالی برای تعیین اعتدالین و انقلابین یعنی روزهای نخست هر فصل است.

حلقه اعتدالی از ابزارهای نجوم قدیم محسوب می شود که در رصدخانه مراغه نیز وجود داشته است. با استفاده از حلقه اعتدالی، روز نخست سال خورشیدی یعنی اعتدال بهاری همچنین اعتدال پاییزی را مشخص می نموده اند. گاهشماری ایرانی که دقیق ترین گاهشماری جهان بشمار می رود بر اساس تعیین دقیق اعتدال بهاری یا لحظه تحویل سال محاسبه می شود. بنابراین با ساخت این ساعت آفتابی پس از حدود 700 سال دوباره حلقه اعتدالی در ایران احیا گردید.

پیشنهاد اولیه ساخت ساعت آفتابی برای اسکله بندرعباس را مدیر شرکت نقش آفرینش که مجری پایه سنگی سازه نیز هست، به اداره بنادر و دریانوردی بندرعباس داد. آقای ایرج صفایی مسئول رصدخانه دانشگاه کاشان قبلا چند ساعت آفتابی به ترتیب برای دانشگاه پیام نور آران و بیدگل، میدان جلفای اصفهان، پارک ائل گلی تبریز همچنین استرک کاشان طراحی کرده و یا ساخته است. ایشان با توجه به تجربیات قبلی، آرم اداره بنادر و دریانوردی را بصورت سه بعدی به شکل ساعت آفتابی درآورده و در مدت سه ماه محاسبات، طراحی و ساخت آن را انجام داده است. اسکلت اصلی سازه از فولاد ساخته شده و صفحات ساعت از جنس فلز استیل است. برای تزئینات سازه، از نقوش هخامنشی بر روی صفحه ساعت، همچنین نقوش اسلیمی از جنس فلز برنج بر بدنه سازه استفاده شده است. سازه در شهرستان مبارکه زادگاه سازنده ساخته شده و به بندرعباس منتقل گردید. در روز 28 اسفند 1394 همزمان با سفر وزیر راه و شهرسازی به استان هرمزگان، این سازه نجومی رونمایی شد.

گرچه امروزه با پیشرفت فناوری تعیین زمان شبانه روز و تعیین تقویم امری ساده به شمار می رود اما این مهم نتیجه تلاش چند هزار ساله بشر است که در این بین اخترشناسان ایران سهم زیادی داشته اند. امروزه ساعتهای آفتابی نتنها به عنوان نمادهای علمی و زیبایی شناسی به کار می رود بلکه ابزاری برای تفاخر جوامع به پیشینه فرهنگی خود محسوب می شود. از سویی دیگر در مخاطب انگیزه توجه بیشتر به نظام طبیعت و انرژی خورشیدی را ایجاد می کند.

محدوده ای که امروزه خلیج فارس و دریای عمان می نامند در متون قدیمی دریای پارس نامیده می شده.

لینک خبر در چند وبسایت:

دانشگاه کاشان