رصدخانه دانشگاه کاشان - جدول کامل خورشید در قبله کاشان

یافتن سمت قبله از دیرباز در بین مسلمانان امر مهمی بوده است. بنابراین همواره سعی داشته اند تا روشهایی را برای قبله یابی ابداع نمایند. در بین مسلمانان شاید بتوان گفت ایرانیان بیش از سایر ملل به این مهم پرداخته اند. برخی از صاحب نظران معتقدند یکی از دلایل توسعه دانش مثلثات (مخصوصا مثلثات کروی) که ریشه در ایران قبل از اسلام داشته است، توسط منجمان و ریاضی دانان ایرانی بعد از اسلام، تعیین سمت قبله بوده است. طراحی و ساخت انواع قبله نماها و تدوین جدول انحراف قبله در زیجها از جمله روشهای قبله یابی بوده است.
استفاده از ساختار قطبنماها یکی از رایج ترین روشها بوده و هست. اما کاربرد آن خالی از اشکال نیست. قرار گیری خورشید در روزهای هفتم خرداد و بیست و چهارم تیر در لحظه اذان ظهر مکه در بالای سر کعبه نیز روش دیگری است که محدودیت زیادی دارد. نرم افزارهای موبایل نیز جدیدا برای این کار طراحی شده است، اما استفاده از قطبنمای موبایل و حتی دستگاههای گیرنده جی پی اس هم نیاز به مهارت داشته و گاه به دلیل نداشتن مهارت کافی جواب درستی به کاربر نمی دهد.
روش ديگر اين است كه ما با دانستن زاويه سمت قبله با سمت جنوب براي هر منطقه كه به آن انحراف قبله نيز مي گويند. همچنين محاسبه سمت خورشيد در طول روز ، مشخص نماييم كه در هر روز از سال خورشيد در چه ساعتي در سمت قبله قرار مي گيرد. با اين روش ما مي توانيم در هر روز از سال دقيقا سمت قبله را مشخص نماييم. و كافي است، در لحظه مورد نظر امتداد يك شاخص عمودي را بر روي يك سطح افقي پيدا كنيم تا با دقت بسيار خوبي قبله يابي را انجام دهيم.
در جدول زير كه براي كاشان محاسبه شده است. لحظه قرار گيري خورشيد در طول روز در جهت قبله برای سال 1394 محاسبه شده است اما با چند ثانیه اختلاف برای تمامی سالها قابل استفاده است. اين جدول با دقت خوبي در شهر كاشان قابل استفاده است . و البته با اختلاف ناچيزي در کل شهرستانهای کاشان و آران و بیدگل نيز مي توان از آن استفاده كرد. نقطه مبناي محاسبه مختصات جغرافيايي، نزديك ميدان امام حسين كاشان است. جدول زماني بر اساس ساعت رسمي كشور ( با احتساب زمان تابستاني) و با دقت ثانيه محاسبه شده است. در محاسبات طول جغرافيايي 51 درجه و 26 دقيقه و 50 ثانيه شرقي و عرض جغرافيايي 33 درجه و 58 دقيقه و 55 ثانيه شمالي در نظر گرفته شده است. ميزان انحراف قبله نقطه مورد نظر 42درجه و 10 دقيقه و 10 ثانيه از سمت جنوب محاسبه شده است.
اين جدول توسط آقای ایرج صفايي كارشناس رصدخانه دانشگاه كاشان محاسبه گرديده است. قبلا بخش کوچکی از این جدول برای حدود دو ماه در سال 1389 از طرف این سایت منتشر شده است. ايشان در زمينه نجوم اسلامي اقدامات ديگري نيز انجام داده اند كه مي توان به موارد زير اشاره نمود:
محاسبه زاويه انحراف قبله شهر مباركه در سال 1379 و انتشار آن ازطريق هفته نامه پيام مباركه.
محاسبه جدول اوقات شرعي شهرستان مباركه در سالهاي 78 و 79 كه بنا به دلايلي آن را منتشر ننموده اند.
تدوين و انتشار جدول اوقات شرعي دائمي شهرستان كاشان با حمايت مالي روابط عمومي دانشگاه كاشان.
تدوين و انتشار جدول اوقات شرعي دائمي شهرستان آران و بيدگل با حمايت مالي دانشگاه پيام نور آران و بيدگل.

لازم به ذكر است اين جدول براي كليه سالها مورد استفاده است. همچنين با توجه به تعداد زياد اعداد و احتمال خطا در تايپ كردن آنها ، اين سايت فقط مسئوليت جدولهایی را به عهده مي گيرد كه در زير درج گرديده است و آدرس سايت به روش ويژه اي در پس زمينه آن درج گرديده است. برای مشاهده بهتر، جدولها را ابتدا ذخیره کنید.